Dissonant

De film Dissonant (2010), die in 16mm is opgenomen, opent met muziek op een zwart scherm. Het is het eerste deel van de Sonate No.2 voor viool solo, een stuk uit 1923 van de Belgische componist Eugène Ysaÿe. Vervolgens ziet men een close-up van Cynthia Loemij, toen danseres bij het Rosas-gezelschap, die aandachtig luistert naar de twee minuten durende muzikale compositie, waarop zij nog nooit heeft gedanst. Haar figuur wordt omlijst door de grote ramen van een dansstudio. Aan het eind van de sonate buigt Loemij plotseling haar lichaam naar achteren en stort zich in een reeks bewegingen die acht minuten lang zonder muziek worden uitgevoerd, deels onderbroken door zwarte passages, waarbij Manon de Boer de film verwisselt terwijl de audiotrack van de opname doorspeelt. Het is dus de lengte van de film die als het ware de montage bepaalt. Door de kortstondige afwezigheid van beelden ontstaat er een spanning die tegelijkertijd de performatieve aanwezigheid van de Boer benadrukt.

Loemij herhaalt de danssequentie 6 keer gedurende de film. Door de herhaling kunnen we de subtiliteiten en variaties van haar choreografie waarderen. De Boer is geïnteresseerd in fysieke herinneringen, of hoe de danseres zich choreografieën, bewegingen en gebaren in of door haar lichaam herinnert. Ze onderzoekt ook de creatieve mogelijkheden van herhaling. Een cyclische of repetitieve structuur is vaak te vinden in haar films, waarbij de uitvoerder dezelfde actie voor de camera herhaalt en de kijkers soortgelijke sequenties opnieuw te zien krijgen.

Dissonant kan gezien worden als een soort geheugenspel, waarin de danseres eerst aandachtig luistert naar de sonate van Eugène Ysaÿe, om vervolgens een partituur te volgen die geïnternaliseerd en dus onhoorbaar is voor de toeschouwers, die vervolgens getuige zijn van een vorm van lichamelijk luisteren, waarin de muziek wordt opgeroepen zonder aanwezig te zijn. Anderzijds worden de geluiden van de bewegingen van Cynthia Loemij, die in de bioscoop gewoonlijk door de soundtrack zouden worden verborgen, hier hoorbaar gemaakt, evenals haar ademhaling en de geluiden van de 16mm-camera, die een alternatieve muzikale partituur vormen.

De intense concentratie van Cynthia Loemij in Dissonant is kenmerkend voor veel van de personages in de films van de Boer. Of ze nu luisteren, lezen of onthouden, gaan haar personages vaak helemaal op in tijdgebonden taken. Hun concentratie is voor de Boer het bewijs van een vorm van luisteren die niet alleen met de oren te maken heeft, maar met de geest en het hele lichaam.