The Missing Link. Dicolonisation Education by Mrs Smiling Stone

The Missing Link. Dicolonisation Education by Mrs Smiling Stone (2017) is een grootschalige installatie in opdracht van documenta 14 in Kassel en Athene. Het bevat talrijke voorwerpen, waaronder schoolbanken en -tafels, tekeningen op doorzichtig papier, foto's, muziekopnames en video's waar bezoekers vrij omheen kunnen wandelen. 

De leerlingen die de notitieboekjes hebben gemaakt die op de tafels lagen, werden uitgenodigd om te tekenen en te schrijven over hoe ze zich voelden bij het archiefmateriaal. Ondertussen discussiëerden de leerlingen over het belang van historische en archivale objecten zoals "Le Code Noir" - een Frans decreet uitgevaardigd in 1685 door koning Lodewijk XIV dat de voorwaarden voor slavernij vastlegde - als onderdeel van onze gezamenlijke uitgraving van de geschiedenis. Dit collaboratief denkproces toonde aan hoezeer de constructie van de menselijke geschiedenis heroverwogen moet worden vanuit een globaal perspectief. Alle bijdragen die tijdens de workshops werden geleverd onthulden een nieuwe verhaalvorm die ingaat tegen de dogma's van slavernij, discriminatie en rassenideologie.

Gbaguidi werkte samen met de Marionettentheatercollectie van het Münchner Stadtmuseum voor de etnische karikaturen, verschillende musea in Kassel voor keramiekscherven en houten speelgoed, het Hector Pieterson Museum in Johannesburg voor onderzoek waaronder tekeningen en wrijfsels van dierlijke botten, en het fotoarchief van Dr. Peter Magubane.

De installatie is het resultaat van gezamenlijke workshops die de kunstenaar organiseerde met een groep leerlingen uit Kassel. Sinds de eerste tentoonstelling in 2017 is de installatie (of delen ervan) tentoongesteld in "Congoville" in het Middelheim Museum (2021) en "BXL UNIVERSEL II: multi.plicity" in La Centrale Brussel (2021). Elke iteratie van het stuk brengt lokaal archiefmateriaal samen met elementen die tijdens nieuwe workshops met lokale jongeren zijn ontstaan.

De foto's in de installatie behoren tot de collecties van het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika - Tervuren. Ze verwijzen naar het onderwijs tijdens de koloniale periode van Belgisch Congo, waarbij missionarissen hiërarchische posities innamen. De beelden zijn gekoppeld aan een van de video's over koloniale propaganda die werd onderwezen aan de Universiteit Antwerpen, een voormalige koloniale hogeschool die actief was tussen 1920 en 1962. Het videowerk Relink is een collage van verschillende archiefbeelden van performancekunst en video's van historische koloniale gebieden zoals Cradle of Humankind nabij Johannesburg en Delphi in Griekenland. Ze dagen het Europese concept van democratie uit.

The Missing Link, het grootste werk van de kunstenaar tot nu toe, omvat alle kenmerkende thema's van haar praktijk.

Gbaguidi noemt zichzelf een hedendaagse "griot", iemand die fungeert als intermediair tussen het individuele geheugen en het voorouderlijke verleden. Haar werk vertaalt collectieve trauma's en herinneringen uit het kolonialisme en postkolonialisme in een artistieke taal. Ze wijst op de manier waarop erfenissen van onderdrukking worden omzeild in officiële geschiedenissen, en daarmee in stand worden gehouden. Haar praktijk beoogt deze vergetelheid tegen te gaan door archieven en geschiedenissen een nieuwe context te geven. In The Missing Link onderzoekt Gbaguidi de cruciale rol die het onderwijs speelt bij het verschuiven van bestaande historische verhalen door archieven te confronteren en te interpreteren. De titel verwijst naar de rol die de kunstenaar zelf speelt in dat proces van systemische verschuiving. Zij belichaamt de "missing link" die op poëtische wijze de impact van verleden trauma's reflecteert.

Het werk werd geïnspireerd door een bezoek aan de Wieg der Mensheid, de erfgoedlocatie bij Johannesburg waar zwarte scholieren in 1976 een reeks protesten begonnen tegen de apartheid. Het leidde tot nadenken over de ontoereikendheid van het onderwijssysteem. De zogenaamde "Mrs Smiling Stone" is een fictieve figuur die een nieuw tijdperk voor onderwijs en opvoeding symboliseert.

In het werk wordt collectieve kennis belichaamd door de schoolbanken en schriften waarop de leerlingen samen hebben geschreven en getekend. Terwijl het gebruik van overtrekpapier de behoefte aan transparantie oproept, zijn de kleurrijke potlood- en lippenstift tekeningen de materialisatie van een genezingsproces dat de kunstenares in heel haar praktijk onderneemt, zowel als een levendige uitdrukking van de eerste emoties van kinderen.